Νόσος Parkinson και διατροφή

Η νόσος του Parkinson (PD) είναι μία προοδευτική νευροεκφυλιστική διαταραχή που εκδηλώνεται όχι μόνο με κινητικά αλλά και μη κινητικά συμπτώματα. Ένα σύνολο από μη κινητικά συμπτώματα που συχνά παραμελούνται είναι η απώλεια βάρους αλλά και η δυσθρεψία, τα οποία συνδέονται αρνητικά με την ποιότητα ζωής των ασθενών με PD.

Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους Fink et al., το 2005 αναφέρει πως η απώλεια βάρους σε άτομα με PD έχει συσχετιστεί με τη δυσθρεψία και με τα ακόλουθα κλινικά προβλήματα όπως πτώσεις, κατάγματα οστών, λοιμώξεις και επιδείνωση της ποιότητας ζωής. Επίσης, οι Kim et al., το 2012 αναφέρουν πως η απώλεια βάρους και η δυσθρεψία περιπλέκει την πορεία της PD που προκαλεί μειωμένη γνωσιακή λειτουργία, ορθοστατική υπόταση και δυσκινησία. Αρκετές μελέτες, αναφέρουν ότι η απώλεια βάρους μπορεί να προηγείται της διάγνωσης PD και σχετίζεται με την σοβαρότητα της νόσου καθώς και τη διάρκεια, υποδεικνύοντας ότι ένας χαμηλός δείκτης μάζας σώματος μπορεί να σχετίζεται με PD.

Μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε το 2019 από τους Singh Paul et al., αναφέρει τον επιπολασμό του υποσιτισμού στη PD. Στην έρευνα συμμετείχαν ενήλικες ηλικίας 30-80 ετών με ιδιοπαθής νόσο Πάρκινσον, οι οποίοι κατοικούσαν στη βόρεια Ινδία. Αξιολογήθηκαν 75 ασθενείς. Για την αξιολόγηση της δυσθρεψίας χρησιμοποιήθηκε το εργαλείο διαλογής MNA, όπου τα αποτελέσματα έδειξαν πως το 12% ήταν υποσιτισμένο και το 45,3% κινδύνευε από υποσιτισμό. Όσον αφορά τα ανθρωπομετρικά κριτήρια, το 23% ήταν λιποβαρής και σύμφωνα με βιοχημική εκτίμηση, το 17,3% είχε χαμηλούς δείκτες θρέψης (αλβουμίνη) και αναιμία. Συμπερασματικά, τα δεδομένα της έρευνας έδειξαν πως περίπου το 45% των ασθενών με PD διέτρεχαν κίνδυνο υποσιτισμού.

Η κατανάλωση μίας ποικίλης υγιεινής διατροφής μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ενός ατόμου με νόσο του Πάρκινσον. Ο περιορισμός ή η αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων και  κορεσμένων λιπαρών μπορεί να επιβραδύνει την εξέλιξη της νόσου του Πάρκινσον και να μειώσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Αρχικά, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι το ιχθυέλαιο μπορεί να βοηθήσει την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου. Μελέτες δείχνουν ότι τα ωμέγα 3 λιπαρά μπορεί να βοηθήσουν στη μείωση της φλεγμονής των νεύρων. Επομένως, η κατανάλωση περισσότερων λιπαρών ψαριών πλούσια σε ωμέγα 3, όπως σκουμπρί, σολομός, ρέγγα, στρείδια, σαρδέλες, γαύρος, μπορούν να ωφελήσουν τα άτομα με PD. 

Το πιο αποτελεσματικό φάρμακο για τη νόσο του Πάρκινσον είναι η λεβοντόπα. Η φάβα περιέχει λεβοντόπα που μπορεί να βοηθήσει τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον. Μία μελέτη το 2013 αναφέρει ότι η κατανάλωση φάβας μπορεί να οδηγήσει σε αξιοσημείωτη βελτίωση της κινητικής απόδοσης των ατόμων με PD. 

Το 2020 πραγματοποιήθηκε μία έρευνα, που έδειξε, πως τα άτομα με PD έχουν συχνά ανεπάρκειες σε ορισμένες θρεπτικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των ελλείψεων σε σίδηρο, βιταμίνη Β1, βιταμίνη C, ψευδάργυρο και βιταμίνη D. Η παραπάνω μελέτη επισημαίνει ότι ορισμένες από αυτές τις ανεπάρκειες μπορεί να σχετίζονται με νευροφλεγμονή και νευροεκφυλισμό, που είναι βασικοί παράγοντες για τη PD. Τροφές που περιέχουν καλές πηγές σιδήρου είναι το συκώτι, το κόκκινο κρέας, τα φασόλια και οι ξηροί καρποί. Καλές πηγές τροφίμων με βιταμίνη Β1 είναι ο αρακάς, οι μπανάνες, τα πορτοκάλια, οι ξηροί καρποί και το ψωμί ολικής αλέσεως. Βιταμίνη C περιέχουν τα εσπεριδοειδή, οι πιπεριές, οι φράουλες, το μπρόκολο και οι πατάτες. Τροφές που περιέχουν ψευδάργυρο είναι το κρέας, το ψωμί, τα προϊόντα δημητριακών, όπως φύτρο σιταριού και το οστρακόδερμο. Βιταμίνη D έχουν τα λιπαρά ψάρια, το κόκκινο κρέας, οι κρόκοι αυγών και ορισμένα εμπλουτισμένα τρόφιμα.

Το 2013 πραγματοποιήθηκε μία έρευνα όπου αναφερόταν στον ρόλο του οξειδωτικού στρες στη PD. Η έρευνα έχει συνδέσει το οξειδωτικό στρες με την εξέλιξη της PD. Τα αντιοξειδωτικά κρατούν υπό έλεγχο τις ελεύθερες ρίζες, επομένως ακολουθώντας μία δίαιτα πλούσια σε αντιοξειδωτικά μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του οξειδωτικού στρες. Ένα άτομα με PD μπορεί να καταναλώνει τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά στη διατροφή του. Μερικές καλές πηγές αντιοξειδωτικών είναι, τα βατόμουρα, τα κράνμπερι, τα σταφύλια, τα κεράσια, οι φράουλες, τα καρύδια και τα βραζιλιάνικα καρύδια, τα πεκάν, ο κουρκουμάς, ο μαϊντανός, το κακάο, το μπρόκολο, οι αγκινάρες, το σπανάκι, το λάχανο, τα εσπεριδοειδή, το πράσινο τσάι και τα μαύρα φασόλια.

Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η κατανάλωση μίας δίαιτας δυτικού τύπου μπορεί να συνδέεται με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της PD. Αυτό το είδος διατροφής είναι πλούσιο σε επεξεργασμένα τρόφιμα. Μερικά επεξεργασμένα τρόφιμα είναι οι κονσέρβες, τα αναψυκτικά, τα δημητριακά πρωινού, τα πατατάκια, το μπέικον, τα γλυκά, τα επεξεργασμένα κρέατα όπως τα αλλαντικά, οι επεξεργασμένοι υδατάνθρακες όπως τα αρτοσκευάσματα. 

Μία μελέτη το 2017, έδειξε ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα μπορεί να συνδέονται με υψηλό κίνδυνο για τη PD. Η κατανάλωση αποβουτυρωμένου γάλακτος και χαμηλών λιπαρών μπορεί να σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο της πάθησης. Το 2017 οι Mischley et al., πρόσθεσαν πως η κατανάλωση γιαουρτιού και τυριού μπορεί να σχετίζεται με ταχύτερη εξέλιξη της PD. Επομένως, ένα άτομο με PD μπορεί να αποφύγει την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αυτών των γαλακτοκομικών προϊόντων.

Το 2019 πραγματοποιήθηκε μία έρευνα από τους Ciulla et al., όπου αναφερόταν στον ρόλο των συμπληρωμάτων διατροφής στη διαχείριση της PD. Κάποια από τα συμπληρώματα που βοηθούν στην μείωση των συμπτωμάτων της PD είναι η βιταμίνη B,C,D και E, ωμέγα 3 λιπαρά οξέα, πρωτεΐνη ορού γάλακτος και συνένζυμο Q10. Πιο αναλυτικά, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2017 έδειξε ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης C μπορεί να σχετίζεται με τη PD. Η βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στη λειτουργία του εγκεφάλου, επομένως η έλλειψη της μπορεί να ενισχύσει τα συμπτώματα της πάθησης.

Έρευνες έχουν προτείνει ότι η πρωτεΐνη ορού γάλακτος μπορεί να βοηθήσει άτομα με νόσο του Πάρκινσον, αλλά απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να προσδιοριστεί η αποτελεσματικότητά της. Το 2016, οι επιστήμονες έδωσαν σε 15 άτομα συμπληρώματα πρωτεΐνης ορού γάλακτος και σε 17 άτομα συμπληρώματα πρωτεΐνης σόγιας για 6 μήνες. Σε σύγκριση με τη σόγια, η πρωτεΐνη ορού γάλακτος αύξησε σημαντικά τα επίπεδα ενός αντιοξειδωτικού, της γλουταθειόνης. Η γλουταθειόνη μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων της ομοκυστεΐνης στο πλάσμα, ενός οξειδωτικού είδους που εμφανίζεται σε υψηλά επίπεδα σε άτομα με νόσο του Πάρκινσον. Σε μια άλλη μελέτη του 2019, τα άτομα με νόσο του Πάρκινσον κατανάλωναν μια διατροφική φόρμουλα με βάση την πρωτεΐνη ορού γάλακτος, εμπλουτισμένη με λευκίνη και βιταμίνη D, δύο φορές την ημέρα για 30 ημέρες. Στη συνέχεια, συμμετείχαν σε δοκιμασία βάδισης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η λειτουργία του κάτω μέρους του σώματος τους βελτιώθηκε. Το συμπλήρωμα φάνηκε επίσης να τους βοηθά να διατηρούν τη μυϊκή μάζα.

Τέλος, τα λιπαρά ψάρια, τα δημητριακά ολικής αλέσεως και τα εντόσθια (συκώτι, νεφρά κ.α.) περιέχουν συνένζυμο Q10, το οποίο προάγει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Μια κλινική δοκιμή αναφέρει ότι τα άτομα ανέχονταν καλά το συνένζυμο Q10 στα αρχικά στάδια της νόσου του Πάρκινσον και ότι μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση της προοδευτικής βλάβης. 

Επιμέλεια άρθρου: Τσιτάκη Ευδοξία 

Διαιτολόγος Διατροφολόγος

Απόφοιτη του Πανεπιστημίου Queen Margaret University

Email:tsitakh95@gmail.com

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Barichella, M., Cereda, E., Pinelli,G., Iorio, L., Caroli, D. et al. (2019), “Muscle –targeted nutritional support for rehabilitation in patients with parkinsonian syndrome”, Neurology, 93(5), pp. 485-496, Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31278117/

Brown, T.,M. (2017), ”Parkinsonism and Vitamin C Deficiency”, Fed Pract, 34(8), pp.28-32, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6370430/

Ciulla,M., Marinelli, L., Cacciatore, I. and Stefano, A.,D. (2019), “Role of Dietary Supplements in the Management of Parkinson’s Disease”, Biomolecules, 9(7), pp.271, Available at:  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6681233/

Dias, J.,P., Junn, E. and Mouradian, M.,M. (2013), “The Role of Oxidative Stress in Parkinson’s Disease”, J Parkinsons Dis, 3(4), pp.461-491, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4135313/

Fink, H.,A., Kuskowski, M.,A., Orwoll, E.,S., Cauley, J.,A., Ensrud, K.,E. and Osteoporotic Fractures in Men (MrOS) Study Group (2005), “Association, between Parkinson’s disease and low bone density and falls in older men: the osteoporotic fractures in men study”, J Am Geriatr Soc., 53(9), pp.1559-64, Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16137287/

Hughes,K., C., Gao, X., Kim., I.,Y., Wang, M., Weisskopf, M.,G., Schwarzschild, M.,A. and Ascherio, A. (2017), “Intake of dairy foods and risk of Parkinson disease”, Neurology, 89(1),pp.46-52, Available at:  https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5496517/   

Kim, H.,J., Oh, E.,S., Lee, J.,H., Moon, J., S., Oh, J.,E., Shin J.,W., Lee, K.,J., Baek., I.,C., Jeong, S.,H., Song, H.,J., Sohn, E.,H. and Lee., A.,Y. (2012), “Relationship between changes of body mass index (BMI) and cognitive decline in Parkinson’s disease (PD)”, Arch Gerontol Geriatr, 55(1), pp. 70-2, Available at: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21763014/ 

Lister, T. (2020), “Nutrition and Lifestyle Interventions for Managing Parkinson’s Disease: A Narrative Review”, J Mov Disord, 13(2), pp.97-104, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7280935/

Ma, K., Xiong, N., Shen, Y., Han, C., Liu, L., Zhang, G., Wang, L., Guo, S., Guo, X., Xia,Y., Wan, F., Huang,J., Lin, Z. and Wang, T. (2018), “Weight  Loss and Malnutrition in Patients with Parkinson’s Disease: Current Knowledge and Future Prospects”, Front Aging Neurosci, 10, pp.1, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5780404/

Mehran, S.M., M. and Golshani, B. (2013), ”Simultaneous Determination of Levodopa and Carbidopa from Fava Bean, Green Peas and Green Beans by High Performance Liquid Gas Chromatography”, J Clin Diagn Res., 7(6),pp.1004-1007, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3708185/   

Mischley, L.,K., Lau,R.,C. and Bennett, R.,D. (2017),” Role of Diet and Nutritional Supplements in Parkinson’s Disease Progression”, Oxid Med Cell Longev, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5610862/  

NIH, (no date), Effects of Coenzyme Q10 (CoQ) in Parkinson Disease, [Online], Available at: https://www.ninds.nih.gov/health-information/clinical-trials/effects-coenzyme-q10-coq-parkinson-disease

Singh Paul, B., Singh, T., Paul, G., Jain, D., Singh, G., Kaushal, S. and Singh Chhina, R. (2019), “Prevalence of Malnutrition in Parkinson’s Disease and Correlation with Gastrointestinal Symptoms”, Ann Indian Acad Neurol, 22(4), pp.447-452, Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6839331/

Tosukhowong, P., Boonla, C., Dissayabutra T., Kaewwilai, L., Muensri, S., Chotipanich,  C., Joutsa, J., Rinne J. and Bhidayasiri, R. (2016), “Biochemical and clinical effects of Whey protein supplementation in Parkinson’s disease: A pilot study”, J Neurol Sci., 367, pp.162-70, Available at:  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27423583/