Κίρρωση είναι η γενικευμένη ηπατική πάθηση με νέκρωση ηπατικών κυττάρων, ινωση του ήπατος και οζώδη αναγέννηση αυτού κατά τόπους. Η κύρια αίτια της αλλοίωσης είναι η νέκρωση των ηπατικών κυττάρων ή οποία ακολουθείται από ανάπτυξη ουλώδους ιστούς και ανώμαλη ηπατική αναγέννηση. Υπερβολικη ινωση οδηγεί σε σοβαρή διαταραχή της αρχιτεκτονικης του ενδοηπατικου αγγειακου συστηματος, η οποια με την σειρα της συμβαλλει στην αναπτυξη πυλαιας υπερτασης, με επακολουθα την εμφανιση οισοφαγικων και γαστρικων κιρσων και μεγαλοσπληνιας.
Τα συμπτωματα που εχουν σχεση με τη μειωμενη ηπατικη λειτουργια ειναι: ανορεξια, ναυτια και εμετοι, απωλεια βαρους , καταβολη, δυσπεπτικα ενοχληματα, τα οποια συχνα συνδυαζονται με περιφερικη νευριτιδα ή παγκρεατιτιδα,ικτερος,διατροφικές αναιμίες,διαταραχή της λειτουργίας του Κ.Ν.Σ. ή εγκεφαλοπαθεια, οιδηματα,αιμορραγιες απο κιρσους και προοδευτική καχεξία.
Η αιτιολογία της κίρρωσης ειναι πολλαπλή και περιλαμβάνει τον αλκοολισμό ,την παρατεταμένη απόφραξη των χοηφόρων οδων,την οξεια ηπατοπάθεια ,την νοσο του WILSON, την αιμοχρωματωση και αλλά τοξικά και λοιμώδη αιτια,τα οποια ομως συχνότερα προκαλούν οξεια ηπατοπάθεια. Η πιο συχνή αιτία για την εμφάνιση ηπατικής κίρρωσης θεωρείται ο αλκοολισμός.
Η κιρρωση συχνα συνοδεύεται απο υποσιτισμό. Η διατροφική αντιμετωπιση θα πρεπει απο τη μια να διορθωση τις υπάρχουσες ανεπάρκειες απο την αλλη να καταστήσει δυνατή την πλήρη διατροφικη καλυψη του αρρώστου.
Οι ηλεκτρολυτικες και οι υδατικές διαταραχες ειναι συχνες και συνηθως συνυπαρχουν με χρόνιο μυικό καταβολισμό και μυικη ατροφία και υποπρωτειναιμια. Ασθενείς με κίρρωση ειναι δυνατο να εμφανίζουν ανωμαλίες στον τύπο των αμινοξέων του πλάσματος, γι'αυτο και το επαπειλουμενο ηπατικό κώμα περιορίζει τις δυνατότητες για χορήγηση μιας δίαιτας ισορροπημενης. Οι σπουδαιοτερες επιπλοκές της ηπατικής κίρρωσης,οι οποίες απαιτούν διαιτητικές τροποποιησεις, ειναι:
1) οιδήματα
2) το ηπατικό κώμα και
3) η πυλαία υπέρταση με αιμορραγία του ανώτερου γαστρεντερικου σωλήνα.
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΚΙΡΡΩΣΗΣ
Να αποφευγονται τα τροφιμα τα οποια προκαλουν δυσπεπτικα ενοχληματα. Ενας σχετικα μικρος αριθμος ηπατοπάθων εμφανιζει στεατορροια και στην περιπτωση αυτη απαιτειται μειωση του ποσου του προσλαμβανομενου λιπους.Ασθενειες με επιπλοκες εχουν αναγκη απο ειδικες διαιτητικες συμβουλες οπως αναφερεται παρακατω.
Θα πρεπει ισως να τονισθει οτι οι διαφοροι τυποι υποσιτισμού, οι οποιοι συνοδευουν την ηπατικη παθηση,αυξάνουν την ευαισθησία του ηπατος σε βλάβη και περιορίζουν την αναγεννητική του ικανότητα. Επειδη μαλιστα ο ηπατοπαθης εμφανιζει ανορεξια,για ποικιλο χρονο ,θα πρεπει να καταβαλλεται ιδιαιτερη προσπαθεια ωστε η χορηγουμενη σ'αυτον διαιτα να ειναι ορεκτικη και θρεπτικη. Εξαλου,προσοχη χρειαζεται οταν αναπτυσσονται σοβαρες επιπλοκες της ηπατοπαθειας, οι οποιες προκαλουν δυσανεξια σε ορισμενα θρεπτικα συστατικα,ωστε να αποφασιζεται ο περιορισμος τους.
α)ΘΕΡΜΙΔΕΣ
Ανθρωποι που πασχουν απο κιρρωση του ηπατος εχουν σοβαρη απωλεια βαρους,γι'αυτο και δινετε μια διαιτα πλουσια σε θερμιδες.(40-50kcal/kg/ημερα).
β)ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ
Η αυξημενη προσληψη θερμιδων απο υδατανθρακες σε ηπατοπαθεις φαινεται οτι διαθετει καποια θεραπευτικη αξια.Οι θερμιδες πρεπει να καλυπτονται απο υδατανθρακες και ιδιαιτερα πολυσακχαριτες.
Πατατες,ψωμι,δημητριακα,λαχανικα και φρουτα περιλαμβανονται στη διαιτα το δυνατον γρηγοροτερα.Στην αρχη χορηγουνται χυμοι φρουτων με ζαχαρη ή λακτοζη,ζελε,μελι,κομποστες εμποριου(προσοχη στα συντηρητικα που περιεχουν).
γ)ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ
Κρεας,ψαρι,πουλερικα,αυγα,γαλα,αποβουτυρωμενη σκονη γαλατος και τυρι, ειναι καλες πηγες πρωτεϊνών για να συμπεριλαμβανονται στη διαιτα της κίρρωσης. Εξαιρεση για υψηλη πρωτεϊνική προσληψη αποτελει το ηπατικό κώμα.
δ)ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
Το συμπλεγμα των βιταμινων Β και ιδιαιτερα το φυλλικο οξυ πρεπει να δινεται συστηματικα.Η βιταμινη Κ χορηγείται αν υπάρχει ένδειξη.
ε)ΛΙΠΗ
Ο περιορισμος του λιπους της διαιτας στο 30-35% των θερμιδων μειωνει την εναποθηκευση του στο ηπαρ και το τελευταιο αποκτα ιδιαιτερη σημασια οταν καταναλωνεται ταυτοχρονα με αλκοολη.Η στεατορροια δεν ειναι σπανια στους κιρρωτικους ειτε ειναι αλκοολικοι ειτε οχι.
στ)ΥΓΡΑ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ
Απωλεια καλιου συμβαινει σε εμμετους και διαρροικες κενωσεις.Η υποκαλαιμια αποτελει σοβαρο προβλημα για τον κιρρωτικο ασθενη,γιατι ειναι δυνατο να προκαλεσει ηπατικο κωμα μεταβαλλοντας το pH.
Tο γαιδουρανγκαθο επίσης είναι αποτελεσματικό στην πρωτοπαθή ή μεταστατική νόσο στο συκώτι.Χρησιμοποιείται ακόμα στη θεραπεία της κίρρωσης του ήπατος. Μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση του μεταβολισμού και στην αύξηση της απώλειας λίπους στο συκωτι. Με τον καθαρισμό του ήπατος, το συκώτι αποκαθίσταται και έχει μέγιστη αποδοτικότητα.
Τα συμπτωματα που εχουν σχεση με τη μειωμενη ηπατικη λειτουργια ειναι: ανορεξια, ναυτια και εμετοι, απωλεια βαρους , καταβολη, δυσπεπτικα ενοχληματα, τα οποια συχνα συνδυαζονται με περιφερικη νευριτιδα ή παγκρεατιτιδα,ικτερος,διατροφικές αναιμίες,διαταραχή της λειτουργίας του Κ.Ν.Σ. ή εγκεφαλοπαθεια, οιδηματα,αιμορραγιες απο κιρσους και προοδευτική καχεξία.
Η αιτιολογία της κίρρωσης ειναι πολλαπλή και περιλαμβάνει τον αλκοολισμό ,την παρατεταμένη απόφραξη των χοηφόρων οδων,την οξεια ηπατοπάθεια ,την νοσο του WILSON, την αιμοχρωματωση και αλλά τοξικά και λοιμώδη αιτια,τα οποια ομως συχνότερα προκαλούν οξεια ηπατοπάθεια. Η πιο συχνή αιτία για την εμφάνιση ηπατικής κίρρωσης θεωρείται ο αλκοολισμός.
Η κιρρωση συχνα συνοδεύεται απο υποσιτισμό. Η διατροφική αντιμετωπιση θα πρεπει απο τη μια να διορθωση τις υπάρχουσες ανεπάρκειες απο την αλλη να καταστήσει δυνατή την πλήρη διατροφικη καλυψη του αρρώστου.
Οι ηλεκτρολυτικες και οι υδατικές διαταραχες ειναι συχνες και συνηθως συνυπαρχουν με χρόνιο μυικό καταβολισμό και μυικη ατροφία και υποπρωτειναιμια. Ασθενείς με κίρρωση ειναι δυνατο να εμφανίζουν ανωμαλίες στον τύπο των αμινοξέων του πλάσματος, γι'αυτο και το επαπειλουμενο ηπατικό κώμα περιορίζει τις δυνατότητες για χορήγηση μιας δίαιτας ισορροπημενης. Οι σπουδαιοτερες επιπλοκές της ηπατικής κίρρωσης,οι οποίες απαιτούν διαιτητικές τροποποιησεις, ειναι:
1) οιδήματα
2) το ηπατικό κώμα και
3) η πυλαία υπέρταση με αιμορραγία του ανώτερου γαστρεντερικου σωλήνα.
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΚΙΡΡΩΣΗΣ
Να αποφευγονται τα τροφιμα τα οποια προκαλουν δυσπεπτικα ενοχληματα. Ενας σχετικα μικρος αριθμος ηπατοπάθων εμφανιζει στεατορροια και στην περιπτωση αυτη απαιτειται μειωση του ποσου του προσλαμβανομενου λιπους.Ασθενειες με επιπλοκες εχουν αναγκη απο ειδικες διαιτητικες συμβουλες οπως αναφερεται παρακατω.
Θα πρεπει ισως να τονισθει οτι οι διαφοροι τυποι υποσιτισμού, οι οποιοι συνοδευουν την ηπατικη παθηση,αυξάνουν την ευαισθησία του ηπατος σε βλάβη και περιορίζουν την αναγεννητική του ικανότητα. Επειδη μαλιστα ο ηπατοπαθης εμφανιζει ανορεξια,για ποικιλο χρονο ,θα πρεπει να καταβαλλεται ιδιαιτερη προσπαθεια ωστε η χορηγουμενη σ'αυτον διαιτα να ειναι ορεκτικη και θρεπτικη. Εξαλου,προσοχη χρειαζεται οταν αναπτυσσονται σοβαρες επιπλοκες της ηπατοπαθειας, οι οποιες προκαλουν δυσανεξια σε ορισμενα θρεπτικα συστατικα,ωστε να αποφασιζεται ο περιορισμος τους.
α)ΘΕΡΜΙΔΕΣ
Ανθρωποι που πασχουν απο κιρρωση του ηπατος εχουν σοβαρη απωλεια βαρους,γι'αυτο και δινετε μια διαιτα πλουσια σε θερμιδες.(40-50kcal/kg/ημερα).
β)ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ
Η αυξημενη προσληψη θερμιδων απο υδατανθρακες σε ηπατοπαθεις φαινεται οτι διαθετει καποια θεραπευτικη αξια.Οι θερμιδες πρεπει να καλυπτονται απο υδατανθρακες και ιδιαιτερα πολυσακχαριτες.
Πατατες,ψωμι,δημητριακα,λαχανικα και φρουτα περιλαμβανονται στη διαιτα το δυνατον γρηγοροτερα.Στην αρχη χορηγουνται χυμοι φρουτων με ζαχαρη ή λακτοζη,ζελε,μελι,κομποστες εμποριου(προσοχη στα συντηρητικα που περιεχουν).
γ)ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ
Κρεας,ψαρι,πουλερικα,αυγα,γαλα,αποβουτυρωμενη σκονη γαλατος και τυρι, ειναι καλες πηγες πρωτεϊνών για να συμπεριλαμβανονται στη διαιτα της κίρρωσης. Εξαιρεση για υψηλη πρωτεϊνική προσληψη αποτελει το ηπατικό κώμα.
δ)ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ
Το συμπλεγμα των βιταμινων Β και ιδιαιτερα το φυλλικο οξυ πρεπει να δινεται συστηματικα.Η βιταμινη Κ χορηγείται αν υπάρχει ένδειξη.
ε)ΛΙΠΗ
Ο περιορισμος του λιπους της διαιτας στο 30-35% των θερμιδων μειωνει την εναποθηκευση του στο ηπαρ και το τελευταιο αποκτα ιδιαιτερη σημασια οταν καταναλωνεται ταυτοχρονα με αλκοολη.Η στεατορροια δεν ειναι σπανια στους κιρρωτικους ειτε ειναι αλκοολικοι ειτε οχι.
στ)ΥΓΡΑ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΕΣ
Απωλεια καλιου συμβαινει σε εμμετους και διαρροικες κενωσεις.Η υποκαλαιμια αποτελει σοβαρο προβλημα για τον κιρρωτικο ασθενη,γιατι ειναι δυνατο να προκαλεσει ηπατικο κωμα μεταβαλλοντας το pH.
Tο γαιδουρανγκαθο επίσης είναι αποτελεσματικό στην πρωτοπαθή ή μεταστατική νόσο στο συκώτι.Χρησιμοποιείται ακόμα στη θεραπεία της κίρρωσης του ήπατος. Μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση του μεταβολισμού και στην αύξηση της απώλειας λίπους στο συκωτι. Με τον καθαρισμό του ήπατος, το συκώτι αποκαθίσταται και έχει μέγιστη αποδοτικότητα.
